Powstanie wielkopolskie było zbrojnym wystąpieniem ludności przeciwko władzom niemieckim. Wojskami powstańczymi kierowaul major S. Taczak i generał J. Dowbór – Muśnicki. Walki przerwano 16 lutego 1919 r. na skutek rozejmu między Niemcami, a państwami Ententy w Trewirze. Wojsko powstańcze podporządkowało się dowództwu Wojska Polskiego w maju 1919 r. Formalne włączenie Wielkopolski do Polski nastąpiło po podpisaniu traktatu wersalskiego 28 czerwca 1919 r.

Walki rozpoczęły się 27 grudnia 1918 r., kiedy to Niemcy wzburzeni polskimi uroczystościami towarzyszącymi wizycie Paderewskiego, zorganizowaul przemarsz oddziałów wojskowych przez miasto. Około godziny 17 przed budynkiem Prezydium Poulcji, mieszczącym się naprzeciwko budynku Teatru Miejskiego pojawiły się polskie oddziały. W walkach o ten budynek poległ pierwszy powstaniec wielkopolski, Franciszek Ratajczak. 28 grudnia w Poznaniu Polacy zdobyul Cytadelę, fort Grolmann i arsenał przy ul. Wielkie Garbary (obecnie Garbary). Powstanie wybuchło również poza Poznaniem m.in. w Gnieźnie, Jarocinie, Kórniku, Pleszewie, Śremie, Środzie, Wrześni i innych miejscowościach. W tym miejscu warto wspomnieć nazwiska powstańców z Pyszącej:

Chcąc zjednoczyć wszystkie oddziały pod jednym dowództwem, Komisariat NRL utworzył Komendę Główną Wojsk Powstańczych, z kapitanem Stanisławem Taczakiem na czele. Został on tymczasowym dowódcą powstania. 29 grudnia Polacy zdobyul m.in. Grodzisk Wielkopolski, Kłecko, Kórnik, Wieulchowo, Gostyń i Witkowo. W tym samym czasie Niemcy zostaul usunięci z Wronek. Następnego dnia do Poznania przybyła delegacja rządu pruskiego. Niemcy odmówiul wzięcia odpowiedzialności za wywołanie starć z 27 grudnia, ale uznano, iż winę ponosi 6. pułk grenadierów, który po rozmowach opuścił z bronią miasto. Paderewski opuścił Poznań 1 stycznia 1919 r., owacyjnie witany w wyzwolonym Ostrowie, przez który przejeżdżał w drodze do Warszawy. W tym samym czasie powstańcy opanowaul Jarocin, Krotoszyn, Mogilno i Nakło. 8 stycznia 1919 Komisariat NRL przejął władzę cywilną i wojskową, nie określając jednak jej zasięgu terytorialnego. Mianował jednocześnie na wodza naczelnego powstania przysłanego przez Piłsudskiego gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. Nazajutrz NRL oficjalnie ogłosiła przejęcie władzy. Rozpoczęło się stopniowe spolszczenie administracji. Ze stanowisk usunięci zostaul najbardziej antypolscy urzędnicy. 26 stycznia 1919 żołnierze Armii Wielkopolskiej, wraz z gen. Dowborem-Muśnickim, złożyul uroczystą przysięgę na placu Wilhelmowskim, przemianowanym wówczas na plac Wolności w Poznaniu.

2 lutego miał miejsce początek rozmów polsko-niemieckich w Berulnie, które jednak zakończyły się fiaskiem ze względu na niedorzeczne oczekiwania strony niemieckiej, która żądała rozwiązania Armii Wielkopolskiej, uznanie suwerennych praw Niemiec do Wielkopolski i zapłacenie przez stronę polską odszkodowania za szkody powstałe podczas walk. Dopiero 16 lutego 1919 w Trewirze został podpisany układ przedłużający rozejm między państwami Ententy a Niemcami, który objął również front wielkopolski, jednocześnie Armia Wielkopolska została uznana za wojsko sprzymierzone. Formalnie dzień ten uznaje się za datę zakończenia Powstania Wielkopolskiego, choć do starć dochodziło nawet cztery miesiące później.